Verkiezingen 2021 en verkiezingsprogramma's?

Bij de verkiezingen lijkt het te draaien om debatten, leuk uiterlijk, goede soundbites of 'het gevoel dat die partij wat voor mij kan doen'. Waarschijnlijk is dat gevoel ontstaan omdat politieke partijen er ondertussen beroemd of berucht om zijn dat ze hun beloften toch niet nakomen of in verkiezingstijd schone schijn spelen.

Toch zijn er veel partijen die (gelukkig, in mijn ogen) nog aan verkiezingsprogramma's doen, al was het alleen maar om duidelijk te maken dat ze serieus hebben nagedacht over de standpunten waarmee ze de strijd in willen gaan en daar transparant over willen zijn. Je ziet overigens ook programma's die daar minder serieus mee omgaan; de kiezer komt toch wel, blijkbaar.

Dit jaar hebben we een record aantal partijen die meedoen aan de tweede kamer verkiezingen op 15, 16 en 17 maart. Bijzondere verkiezingen natuurlijk, door de coronaperikelen, maar dat het zoveel partijen partijen zijn wekte ook mijn nieuwsgierigheid.

Bij de vorige verkiezingen in 2017 was ik gefascineerd geraakt door ons plastic probleem en heb de programma's van de partijen die al in de tweede kamer zaten doorgelezen op aandacht voor plastic en zwerfafval. Dit jaar heb ik het iets anders aangepakt. Ik heb van alle 37 partijen gezocht naar een verkiezingsprogramma. Bij voorkeur een downloadbare pdf of word-bestand, en anders de webpagina waar de programmapunten worden opgesomd. Het was een interessante zoektocht.

Deelnemende partijen

Allereerst: welke partijen doen dit jaar mee? Tot mijn vreugde was dit bijgehouden op wikipedia dus ik had snel een lijst die ik kon gebruiken: https://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Kamerverkiezingen_2021#Deelnemende_partijen 

Zoals gezegd, een hele lijst. Interessant vond ik aan de wiki lijst dat de auteurs direct een typering van de partij hebben meegegeven. Daar kun je het mee eens zijn of niet, ik vond het wel interessant!

Verkiezingsprogramma's

Dan de vraag: hebben ze een verkiezingsprogramma? Je mocht verwachten dat de grote partijen die al in de kamer zitten daar werk van hebben gemaakt. Dat bleek te kloppen. Bij de kleine nieuwe partijen was dat beeld veel wisselender. Nou moet ik toegeven dat ik vooral naar programma's als één document op zoek was. Liefst als pdf. Enerzijds omdat dit snel tellen was hoe dik het programma was, anderzijds voor mijn onderzoek naar plastic en aanverwante wat ik verderop toelicht.

Bij de grote partijen was altijd zo'n document te vinden, vaak snel vindbaar. Bij de kleinere partijen was dit vaak niet het geval. Ik zag daar een paar verschijnselen:

• Een aantal partijen had eigenlijk geen programma. Hoogstens een webpagina met wat standpunten. In onderstaand tabelletje heb ik die als Nee opgenomen.
• De gevestigde partijen hadden een verkiezingsprogramma, te downloaden als pdf. Nieuwe partijen presenteren soms een partijprogramma, waarschijnlijk omdat ze voor deze verkiezingen nog geen partij waren, dus hun verkiezingsprogramma is ook hun partijprogramma. Andere partijen presenteren een document met standpunten of een themawijzer.
• Dan zijn er nog partijen die hun programma alleen op de website presenteren, verdeeld over verschillende blokken of webpagina's. Dat maakt het voor mij lastig, enerzijds om te bepalen hoe groot hun programma was, anderzijds om te zoeken naar hun mening over plastic en dergelijke. Die heb ik opgenomen als 'Ja, in blokken op website'.

In onderstaande tabel zie je dan het resultaat van de verschillende vormen, waarin ik het programma aangetroffen heb.

Heeft een programma	Aantal partijen	Wie
Ja	21	VVD, PVV, CDA, D66, Groen Links, SP, PVDA, CU, PVDD, 50 plus, SGP, DENK, FVD, BIJ1, Volt, Nida, Piratenpartij, Libertaire partij, BBB, TROTS, De groenen
Ja, partijprogramma	3	JA21, Lijst Henk Krol, UCF
Ja, standpunten of een themawijzer	2	JONG, Vrij en sociaal Nederland
Ja, in blokken op website	5	Splinter, Oprecht, Jezus leeft, Lijst 30, Partij van de eenheid
Nee	6	code oranje, NLbeter, de feestpartij, Wij zijn nederland, Modern nederland, Partij voor de republiek

Hoe dik zijn de verkiezing/partijprogramma's?

Om daar een basale meting op te doen heb ik het me niet te moeilijk gemaakt. Als het programma als bestand te downloaden was heb ik het geopend en bekeken hoeveel pagina's het bestand telde, inclusief alles, voorpagina, inhoudsopgave enzovoorts. In twee gevallen (Bij1, TROTS) kon ik geen pdf downloaden maar stond er wel een programma op hun website, op één pagina. Die kon ik dus makkelijk naar een document kopiëren en toch een paginatelling doen.

De koploper is D66, met dik tweehonderd pagina's. TROTS heeft het kleinste aantal pagina's, dat ze op hun website hebben gepubliceerd (en niet als los document). In onderstaand diagram zie je de verdeling. Veel programma's komen rond de 100 pagina's uit; het gemiddelde is 74 pagina's.

Ik heb me niet verdiept in de programma's en ook niet bekeken waar de verschillen door komen. Hoe D66 aan die dik 200 pagina's komen is me een raadsel....

Plastic, zwerfafval, statiegeld

Een ander onderzoekje wat ik heb gedaan is of er nog partijen zijn die zich bezighouden met zwerfafval en plastic in het bijzonder. Ik vroeg me dat af, omdat het plasticprobleem al heel wat aandacht heeft gekregen, de afgelopen jaren, en daarom misschien niet urgent genoeg meer zou zijn voor de partijen.

Dat viel niet tegen. Ik heb dit onderzoekje gedaan door domweg 'plastic', 'zwerfafval' en 'statiegeld' te zoeken in de documenten, en te controleren of de termen wel echt in de context van milieu en duurzaamheid worden genoemd. In onderstaande diagram zie je de uitkomsten.

In de meeste programma's waar plastic wordt genoemd, wordt ook zwerfafval genoemd. Alleen de Libertaire Partij noemt één keer zwerfafval (zonder plastic te noemen). Groen Links, CU en de PVDD zijn de toplopers, als het om plastic en zwerfafval gaat. VVD vermijdt deze onderwerpen helemaal, CDA noemt ze één keer. Misschien wel omdat de maatregelen tegen plastic/zwerfafval vaak de belangen van het bedrijfsleven raken. D66 is overigens ook terughoudend.

Wat opvallend is: statiegeld (waar door het bedrijfsleven zo lang tegen gevochten is) wordt door acht partijen genoemd in het programma, waaronder D66, dat verder weinig aandacht besteedt aan plastic/zwerfafval.  We zullen zien wie van deze 8 statiegeld blijft bevechten in het komende kabinet.

De vervuiler betaalt

Plastic, zwerfafval, statiegeld, voor een aantal partijen lijkt dat te gedetailleerd te zijn. Opvallendste daarbij is de VVD, die zich in haar programma wel positief uitlaat over 'Vervuiler betaalt'. Op zich stemt dat tot vreugde. Als de vervuiler erachter komt dat het te duur wordt om te vervuilen, dan zou dat ook terug te zien moeten zijn in plastic en zwerfafval. Of toch niet? Rondom zwerfaval, wie is de vervuiler? Het bedrijf dat de snoepplasticjes maakt en verkoopt, of de tiener die het op straat gooit? Hoe dan ook, ik was wel blij dat VVD het onderwerp durft te benoemen. Bij de CDA missen we het, bijvoorbeeld, en ook SGP waagt zich er niet aan. Wie dan wel? Zie onderstaande diagram.

Stemadvies....

Kun je op basis van zo'n klein onderzoekje een stemadvies geven? Natuurlijk niet. Maar als je een hekel hebt aan zwerfafval, vooral als het om plastic gaat, kun je terecht bij de partijen die zich daar traditioneel druk over maken: PVDD (14 x plastic), CU (10 x plastic) en Groen Links (9 x plastic).

En als je een gokje aandurft: PVDA (7 x plastic), D66 (1 x plastic maar wel voor statiegeld), SP of SGP (beide 3 x plastic én statiegeld).

Maar je kunt je heil ook buiten de gevestigde partijen zoeken: de Piratenpartij (3 x plastic) of de Groenen (4 x plastic én statiegeld).

Je kunt ook kiezen voor de aanpak: vervuiler betaalt. In de praktijk komt dat op ongeveer dezelfde partijen neer, die ook plastic en zwerfafval willen aanpakken. Vreemd genoeg CDA en SGP niet. VVD en Volt willen de vervuiler laten betalen, maar noemen plastic en zwerfafval niet.

Zelf ben ik al jaren lid van een partij (als je wilt weten welke, zie ons voorraam), die plastic en zwerfafval stevig wil aanpakken en de vervuiler wil laten betalen. Er zijn natuurlijk nog veel meer aspecten waar je bij een politieke partij op moet letten. Gelukkig zit ik ook daar met die partij meestal wel goed. Maar met die duimdikke programma's kan ik het ook wel  voorstellen dat niet iedereen de moed heeft zich daar doorheen te werken. Met zo'n oefening als dit (gewoon woorden tellen) zouden mensen die dat willen toch een aanpak hebben om redelijk eenvoudig en snel zich door een aantal verkiezingsprogramma's heen te werken.

De plaatjes hierboven heb ik gemaakt met een google docs werkblad, die je hier kunt bekijken.